Τι είναι οι καρωτίδες;
Οι καρωτίδες αποτελούν την κύρια οδό αίματος προς την κεφαλή του σώματος . Η πορεία τους ξεκινά από την αορτή (το μεγαλύτερο αγγείο του σώματος) στο επίπεδο του αορτικού τόξου. Από εκεί εκφύονται οι κοινές καρωτίδες, μία σε κάθε πλευρά του λαιμού, μια δεξιά και μια αριστερά που πορεύονται προς τα άνω. Λίγο πριν την κεφαλή διχάζονται (χωρίζονται) σε δύο αγγεία, μία έσω και μία έξω καρωτίδα σε κάθε πλευρά. Οι έσω καρωτίδες είναι εκείνες που πορεύονται εντός του κρανίου και μετά την είσοδο τους σε αυτό αναστομώνονται (ενώνονται) μεταξύ τους και με άλλα αγγεία ,το δίκτυο αυτό αιματώνει τον εγκέφαλο μας . Οι έξω καρωτίδες και οι κλάδοι τους είναι υπεύθυνες για την αιμάτωση του εξωτερικού τμήματος του κρανίου και ιδιαίτερα του προσώπου μας. Σε αυτό το σύστημα αγγείων σημαντικό ρόλο έχουν και οι σπονδυλικές αρτηρίες οι οποίες πορεύονται με τους σπονδύλους και συμμετέχουν και εκείνες στο δίκτυο αγγείων που αιματώνουν τον εγκέφαλο.
Τι είναι η αθηρωμάτωση;
Η αθηρωμάτωση αποτελεί την κύρια νόσο που προσβάλλει τα αγγεία ,και τις καρωτίδες. Η νόσος αυτή οφείλεται στη συσσώρευση σε σημεία του εσωτερικού τμήματος των αγγείων κυρίως οξειδωμένων λιπιδίων και άλλων στοιχείων ,όπως ασβέστιο, ινώδη στοιχεία και κατεστραμμένα κύτταρα. Είναι σημαντικό να προσθέσουμε ότι σε αυτά τα σημεία επάγεται και ο μηχανισμός φλεγμονής. Τα συσσωματώματα λιπιδίων και άλλων στοιχείων αποτελούν την αθηρωματική πλάκα η οποία εμποδίζει την ομαλή ροή του αίματος.
Τι είναι η στένωση των καρωτίδων;
Η αθηρωματική πλάκα εξελίσσεται μεγαλώνοντας με την πάροδο των ετών. Η στένωση αποτελεί την μη ομαλή ροή του αίματος στον αυλό των αγγείων διότι αυτός μικραίνει. Υπολογίζεται ότι από σημαντικού βαθμού στένωση πάσχουν περίπου το 1% των ανθρώπων ηλικίας 50-59 ετών, αλλά η συχνότητα αυξάνεται με την γήρανση. Καίριας σημασίας αποτελεί η στένωση της έσω καρωτίδας αρτηρίας (δεξιά ή αριστερή) διότι αυτές τροφοδοτούν με οξυγονωμένο αίμα τον εγκέφαλο.
Έως περίπου 50% στένωση της έσω καρωτίδας δεν επηρεάζεται σημαντικά η αιματική ροή προς τον εγκέφαλο.
Από 50-69% στένωση της έσω καρωτίδας αρτηρίας έχουμε μείωση της αιματικής ροής, αλλά παραμένει ικανοποιητική χωρίς συμπτώματα συνήθως .
70% στένωση της έσω καρωτίδας και περισσότερο θεωρείται σημαντικού βαθμού και συνήθως υπάρχουν κλινικά συμπτώματα , απαιτώντας αντιμετώπιση .
Ποιοι είναι οι παράγοντες κινδύνου στένωσης των καρωτίδων αρτηριών;
Οι παράγοντες κινδύνου για την δημιουργία νόσου των καρωτίδων αρτηριών και κατ’ επέκταση αθηρωμάτωση και καταπόνηση και άλλων αγγείων του σώματος αποτελούν τα υψηλά επίπεδα κακής χοληστερόλης LDL στο αίμα, υψηλά τριγλυκερίδια αίματος , ο διαβήτης , η υπέρταση, το κάπνισμα, η παχυσαρκία, η καθιστική ζωή με απουσία σωματικής άσκησης η αύξηση της ηλικίας και το οικογενειακό ιστορικό στεφανιαίας νόσου της καρδίας και υπερχοληστερολαιμίας.
Ποιες είναι οι άλλες επιπλοκές της καρωτιδικής νόσου;
Η μη ομαλή ροή του αίματος συχνά οδηγεί στη δημιουργία θρόμβων οι οποίοι με τη σειρά τους και μέσω της αιματικής ροής φτάνουν σε μικρά αγγεία του εγκεφάλου τα οποία και φράσσουν προκαλώντας ισχαιμικά εγκεφαλικά επεισόδια. Τα επεισόδια αυτά συνήθως είναι παροδικά και δεν προκαλούν μόνιμη απόφραξη ή μόνιμες βλάβες αλλά μπορεί να δίνουν νευρολογικά συμπτώματα .Επιπλέον όταν η αθηρωματική πλάκα είναι μαλακής υφής υπάρχουν πιθανότητες να αποκολλώνται μικτά τμήματα της και αυτά με τη σειρά τους να προκαλούν εγκεφαλικά ισχαιμικά επεισόδια. Σε σκληρότερες αθηρωματικές (αποτιτανωμένες) πλάκες δεν συμβαίνει συχνά.
Ποια είναι τα συμπτώματα της καρωτιδικής νόσου;
Συμπτώματα της νόσου αυτής αποτελούν συχνά ο ξαφνικός έντονος πονοκέφαλος που εκδηλώνεται χωρίς να υπάρχει συγκεκριμένη αιτία , οι δυσκολίες στην ομιλία, η αδυναμία ή παράλυση ενός μέλους του σώματος, χεριού, ποδιού ,το μούδιασμα ή μυρμηγκιάσματα στα άκρα, βραχίονες, χέρια, πόδια, της μιας μεριάς του σώματος ή του προσώπου οι δυσκολίες κατάποσης , η απώλεια όρασης ή προβλήματα όρασης στο ένα μάτι ,η ζαλάδα, η σύγχυση κ.α
Ποιες είναι οι κατάλληλες εξετάσεις διάγνωσης καρωτιδικής νόσου;
Η πιο απλή και αποτελεσματική εξέταση για την διάγνωση ,την πρόληψη και την αντιμετώπιση της καρωτιδικής νόσου είναι το έγχρωμο υπερηχογράφημα (DOPPLER) το οποίο διενεργείται από έμπειρους ιατρούς – ακτινοδιαγνώστες στα Ιατρικά Κέντρα Ιατροδιάγνωση. Με αυτή την εξέταση ελέγχονται οι κοινές καρωτίδες , τα εξωκρανιακά τμήματα των έσω καρωτίδων και σπονδυλικών αρτηριών καθώς και οι έξω καρωτίδες αρτηρίες.
Ελέγχοντας τον αυλό των αγγείων σε B mode και λαμβάνοντας μετρήσεις των ταχυτήτων του αίματος (μέγιστη και ελάχιστη ταχύτητα ροής ) σε ενδεδειγμένα σημεία ανευρίσκονται οι πιθανές βλάβες καθώς και υπολογίζεται ο βαθμός στένωσης αυτών .
Άλλες εξετάσεις που μπορεί να ζητηθούν στη διερεύνηση της καρωτιδικής νόσου αποτελούν :
- Αξονική εγκεφάλου
- Μαγνητική εγκεφάλου
- Αξονική αγγειογραφία (CTA)
- Μαγνητική αγγειογραφία (MRA)
- Ψηφιακή αγγειογραφία (DSA)
Ποια είναι η αντιμετώπιση της στένωσης καρωτιδικής αρτηρίας;
Κυρίως χειρουργική αντιμετώπιση απαιτείται σε σημαντικού βαθμού στενώσεις (>70%) των καρωτίδων αρτηριών σε ασθενείς που εκδηλώνουν συμπτώματα. Ενδεδειγμένη θεραπεία αποτελεί η χειρουργική ενδαρτηρεκτομή ,ωστόσο σε ασθενείς με συνοσηρότητες και αυξημένης ηλικίας ο κλινικός ιατρός μπορεί να προκρίνει την τοποθέτηση stent.
Σε ασθενείς με βαθμό στένωσης της καρωτίδας 50-69 % συνήθως προκρίνεται η συντηρητική αντιμετώπιση με αντιαιμοπεταλικά φάρμακα, εκτός αν κρίνει ο κλινικός ιατρός λόγω της υφής της αθηρωματικής πλάκας ή άλλων συμπτωμάτων πως χρήζει χειρουργική αντιμετώπιση.
Στις στενώσεις ~<49% η αντιμετώπιση είναι συντηρητική και δίνεται έμφαση στην αναστροφή των παραγόντων κινδύνου .
Ντούνας Γεώργιος
Ειδικευόμενος Ακτινοδιαγώστης
